Norgga Sámiid Riikkasearvvi njuolggadusat
Mearriduvvon NSR 41. riikkačoahkkimis 05.09.2008

§ 1 Namma

Searvvi namma lea Norgga Sámiid Riikkasearvi / Vuona Sámij Rijkasiebrre / Nøørjen Saemiej Rijhkesiebrie / Norske Samers Riksforbund. Searvvi namma lea Norwegian Saami Association eŋgelasgillii. Searvvi namma oaniduvvo buot gielain NSR.

§ 2 Ulbmil

• Norgga Sámiid Riikasearvi áigu ovddidit dásseárvvu, oktiigullevašvuođa ja ráfálaš ovttaseallima olbmuid ja álbmotjoavkkuid gaskkas ja árvvu olbmo luonddu sorjjasvuhtii.
• Norgga Sámiid Riikasearvi áigu duohtan dahkat sápmelaččaid iešstivrenvuoigatvuođa ja váfistit sápmelaččaid boahtteáiggi oktan álbmogin iežaset guovllus.
• Norgga Sámiid Riikasearvi áigu veahkehit ásahit ja ollašuhttit sápmelaš álbmotstivrejumi árjjalaš oassálastimiin sápmelaš stivrenorgánaid demokráhtalaš válggain.
• Norgga Sámiid Riikasearvi áigu váikkuhit ja ovddidit iešguđet lágan sámi kulturdoaimmaid ja fálaldagaid guovddášdási, SOL ja báikkálaš servviid bokte.

§ 3 Giella

NSR váldogiella lea sámegiella. Sámegielain oaivvilduvvo davvi-, julev- ja lullisámegiella. NSR luohttámušolbmot ja čállingoddi galget eanemus lági mielde geavahit sámegiela sihke čálalaččat ja njálmmálaččat. Báikkálaš servviin lea vuoigatvuohta oažžut vástádusa dan gillii mii geavahuvvo go váldet oktavuođa.

§ 4 Miellahttuvuohta 

4.1 Miellahttuvuohta NSR:s lea báikkálaš servviid bokte. Ođđa báikkálaš searvvit dieđihit sisa čálalaččat ja ožžot buot vuoigatvuođaid go Riikkastivra dán mearrida. Sihke báikkálaš searvvit ja eaŋkil olbmot fertejit dohkkehit NSR ulbmiliid ja njuolggadusaid. Njuolgga miellahttovuohta sáhttá addojuvvot eaŋkilolbmuide riikkastivrra sierranas árvvoštallama vuođul. Guovddáš dásis čállojuvvo miellahttoregisttar masa riegádanjahki čállojuvvo.

4.2 Báikkálaš servviid njuolggadusat eai galgga rihkkut NSR ulbmilparagráfa. Báikkálaš servviin galgá leat doaibma mii lea demokráhtalaččat huksejuvvon, ja sin njuolggadusat eai galgga rihkkut NSR njuolggadusaid.

4.3 NSR báikkálaš searvvit galget sáddet jahkeraporta ja jahkečoahkkimis dohkkehuvvon jahkedieđáhusa ja rehketdoalu, mii lea dollojuvvon searvvi njuolggadusaid mielde, jahkásaččat ovdal cuoŋománu 1. beaivvi.

4.4 Ánsomiellahttovuođa sáhttá addit. Ánsomiellahttu galgá maid jahkásaččat máksit miellahttomávssu.

§ 5 Miellahttumáksu 

5.1 NSR Miellahttomáksu lea seamma stuorisin buot miellahttošlája mielde. Riikkastivra mearrida makkár miellahttošlája NSR:s galget leat, ja jahkásaš miellahttomávssu juohke miellahttošládjii. NSR gáibida miellahttomávssu báikkálaš servviid ovddas.

5.2 NSR doallá oasi miellahttomávssus, dan sturrodaga mielde maid NSR riikkačoahkkin lea mearridan.

§ 6 Riikkačoahkkin 

6.1 Riikkačoahkkin lea NSR bajimuš orgána, ja lágiduvvo juohke nuppi jagi ovdal skábmamánu loahpa. Daid jagiid go ii leat riikkačoahkkin , lágida organisašuvdna luohttevašolbmuidkonferánsa.

6.2 NSR báikkálaš searvvit sáddejit áirasiid riikkačoahkkimii dan mielde galle máksi miellahtu sis leat maŋimus jahkemolsumis, jus riikkastivra dohkkeha searvvi raportta. Áirraslohku meroštallojuvvo ná:

• 25 registrerejuvvon miellahttologu rádjai addá 2 áirasa riikkačoahkkimii
• dasto addet juohke álggahuvvon 25 miellahttu vel 1 áirasa jnv. 

6.3 Riikkastivrras, nuoraidlávdegottis, SOL:as, válgalávdegottis ja NSR sámediggejoavkkus geatnegahttojuvvojit searvat riikkačoahkkimii. Sis lea ságastallan- ja evttohanvuoigatvuohta, muhto ii jienastanvuoigatvuohta.

6.4  Riikkačoahkkin galgá unnimusat gieđahallat:

• Válljet 4 čoahkkinjođiheddjiid
• Válljet 4 beavdegirječálliid
• Válljet guoktása vuolláičállit riikkačoahkkima beavdegirjji
• Báikkálaš servviid boddu
• Riikkastivrra ja nuoraidlávdegotti doaibmadieđáhusa, ja rehketdoalu ja rehketdoallodárkkistanraportta
• SOL dieđáhusat doaimmaid birra, dan oktavuođas maiddái rehketdoalu ja rehketdoallodárkkistanraportta
• Riikkastivrra ja nuoraidlávdegotti doaibmaplánaid ja bušeahtaid
• SOL doaibmaplánaid ja bušeahtaid
• Riikkačoahkkincealkámušat
• Válljet jođiheaddji  ja 2 nubbinjođiheddjiid
• Válljet 3 riikkastivraáirasa ja guokte vuoruhuvvon várrelahtu guhtiige
• Válljet 2 várrelahtuid juohke stivraáirasii
• Válljet jođiheaddji ja 4 miellahtuid ja 5 vuoruhuvvon várrelahtu nuoraidlávdegoddái
• Válljet jođiheaddji, 2 miellahtu ja 3 vuoruhuvvon várrelahtu SOL:ii
• Válljet jođiheaddji ja 2 miellahtu válgalávdegoddái

Riikkačoahkkin sáhttá ieš mearridit gieđahallat eará áššiid. Dása gáibiduvvo dábálaš eanetlohku. 

6.5 Erenoamáš riikkačoahkkima sáhttá lágidit jus riikkastivra eambbo go 2/3 eanetloguin, dahje unnimusat bealli báikkálaš searvvit stivramearrádusaid bokte 2/3 eanetloguin, dan gáibidit. Erenoamáš riikkačoahkkin gieđahallá dušše daid áššiid mat leat vuođđun erenoamáš riikkačoahkkima gohččumis.

6.6 Riikkačoahkkima gohččun galgá sáddejuvvon maŋimusat 60 beaivvi ovdal čoahkkima. Áššelistu galgá leat gárvvis 30 beaivvi ovdal riikkačoahkkima. Buot riikkačoahkkima áššebáhpirat galget leat gárvásat maŋimusat 10 beaivvi ovdal riikkačoahkkima.

§ 7 Riikkastivra

7.1 Riikkačoahkkimiid gaskkas, lea riikkastivra NSR bajimuš orgána. Riikkastivrras leat jođiheaddji, organisatuvrralaš nubbinjođiheaddji, politihkalaš nubbinjođiheaddji ja 3 stivraáirasat, NSR nuoraidlávdegotti jođiheaddji ja NSR parlamentáralaš jođiheaddji (dahje sámediggejoavkku áirras gean parlamentáralaš jođiheaddji nammada), dasalassin okta  dain NSRa miellahttuin Sámeráđis. Daid áigodagaid go NSR:s lea presideanta Sámedikkis, galgá son leat riikkastivrras. 

7.2 Riikkastivra galgá:

• jođihit NSR doaimma riikkačoahkkimiid gaskkas, doaibmaplána, riikkačoahkkima eará mearrádusaid ja bušeahta vuođul.
• ovddastit ja buktit cealkámušaid NSR ovddas.
• čađahit ovttasbarggu NSR joavkkuin Sámedikkis.
• dárbbu mielde olbmuide addit fápmudusa áimmahuššat NSR oamastemiid.
• lágidit dárbbašlaš čállingotti doaimmaid, dákko bokte maiddái rehketdoalu ja revišuvnna lágideami.

7.3 Jođiheaddji gohčču riikkastivrračoahkkimii, ja jođihit čoahkkimiid. Galgá maiddái gohččojuvvot riikkastivrračoahkkimii jus unnimusat bealli stivraáirasiin dan gáibidit. Stivra lea mearridanválddálaš go unnimusat 5 stivraáirasat leat čoahkkimis. Jus jođiheaddji ii sáhte searvat, de juogo organisatuvrralaš dahje politihkalaš nubbinjođiheaddji jođiha čoahkkima.

7.4 Jođiheaddjái, organisatuvrralaš nubbinjođiheaddjái ja politihkalaš nubbinjođiheaddjái eai leat válljejuvvon várrelahtut. Jus sii eai sáhte searvat čoahkkimiidda de eará stivraáirasiid várrelahtut gohččojuvvojit čoahkkimii.

§ 8 Bargolávdegoddi

Riikkastivrračoahkkimiid gaskkas dahket jođiheaddji ja nubbinjođiheaddji guovttos bargolávdegotti mii galgá riikkastivrra ovddas jođihit searvvi riikkastivrračoahkkimiid gaskkas.

§ 9 Nuoraidlávdegoddi

9.1 NSR nuoraidlávdegottis (oaniduvvon NSR-N) lea jođiheaddji ja 4 miellahtu geaid riikkačoahkkin vállje. Nuoraidlávdegoddi lea mearridanválddálaš go unnimusat 3 miellahtuin leat čoahkkimis. NSR-N:s lea bistevaš sadji NSR riikkastivrras.

9.2 Nuoraidlávdegotti bargu lea:

• jođihit NSR nuoraiddoaimma riikkačoahkkimiid gaskkas, bušeahta ja doaibmaplána vuođul.
• buktit cealkámušaid NSR ovddas nuoraidáššiin.
• rekruhttet ja doalahit oktavuođa NSR báikkálaš nuoraidservviiguin.
• čađahit doaimmaid gos oahpásmuvvá nuoraiguin ja nuoraidorganisašuvnnaiguin sihke riikka ja riikkaidgaskasaš dásis.

§ 10 Sámi Oahppolihttu

10.1 NSR lea sierra oahppoorganisašuvdna Rávisolbmuid oahpahuslága rámmaid siskkobealde. Oahppoorganisašuvnna jođiha Sámi oahppolihttu(SOL).

10.2 SOL:s lea jođiheaddji ja 2 miellahtu geat válljejuvvojit NSR riikkačoahkkimis. Sáhttá dušše válljet NSR miellahtuid. SOL doaibma muddejuvvo riikkačoahkkimis mearriduvvon njuolggadusaid mielde.

§ 11 Sámediggejoavku

11.1 NSR sámediggejoavkkus leat NSR sámediggeáirasat.

11.2 Sámediggejoavkku parlamentáralaš jođihangottis lea jođiheaddji, nubbinjođiheaddji ja okta miellahttu. Sii galget jođihit joavkku doaimmaid. Sámediggejoavku vállje parlamentáralaš jođihangotti.

11.3 dárkilat njuolggadusaid sámediggejoavkku hámádaga ja doaimma birra, mearrida joavku ieš.

§ 12 NSR jođihangoddi 

NSR jođihangottis lea NSR jođiheaddji, parlamentáralaš jođiheaddji, ja vejolaččat sámediggepresideanta. Sii čoahkkinastet unnimusat oktii jagis. Jođihangoddi sáhttá earáid gohččut čoahkkimiidda dárbbu mielde. Parlamentáralaš jođiheaddji galgá gohččut čoahkkimii.

§ 13 Válgastivrrat

13.1 Riikkastivra doaibmá našunála válgastivran NSR:s sámediggeválggaid oktavuođas. Riikkastivrras lea ovddasvástádus plánet sámediggeválggaid riikkadásis, masa gullá hábmet našunála válgaprográmma ja bearráigeahččat ja doarjut válgabargguid biiredásis. Riikkastivra galgá bearráigeahččat ahte válgabiires lea dušše okta NSR-listu. Dárkilat njuolggadusaid riikkastivrra ovddasvástádusa birra leat gávdnamis NSR listobarggu njuolggadusain.

13.2 NSR válgastivrrain biiredásis lea ovddasvástádus plánet, organiseret ja čađahit biires válgabargguid Sámediggái. Válgastivrraid miellahtuid, geat galget leat NSR miellahttun, báikkálaš searvvit válljejit ovdal čakčamánu 1. beaivvi jagi ovdal válgajagi. Báikkálaš servviid mearrádusaid mielde, galget válgastivrras leat unnimus 3 miellahtu ja eanemusat 7 miellahtu. Juohke báikkálaš searvvis biires galgá leat unnimus 1 miellahttu. Ovttaskas báikkálaš searvvit sáhttet mearridit ahte eai hálit searvat válgastivrii. Dasto válljejuvvo vel okta miellahttu dan báikkálaš searvvis mas ledje eanemus miellahtut ovddit jagi, okta miellahttu das mas ledje nubbin eanemus jnv., gitta eanemusat 7 miellahttui. Biiriin gos lea dušše okta báikkálaš searvvi doaibmá báikkálaš searvi válgastivran. Válgastivrrat vuođđudit iežaset.

13.3 Válgastivrraid barggut sámediggeválggaide leat:

• fuolahit ahte NSR cegge listtu biires, juogo akto dahje ovttas earáiguin
• árvvoštallat, dahje mearridit listoovttasbarggu earáiguin, go dát lea ulbmilaš
• gohččut nominašunčoahkkimii ja leat nominašunlávdegoddi
• leat ovddasvástideaddji dasa ahte listtu deavdá formálalaš gáibádusaid ja nammadit listtu ovddasvástideaddji
• hálddašit válgagižžoruđaid ja deavdit sihkkaris rehketdoalu

13.4 Válgastivrrat doibmet dassážii go ođđa lea válljejuvvon. Válgastivra galgá rapporteret válgabargguid birra báikkálaš servviide ja Riikkastivrii ovdal válgajagi loahpa, oktan rehketdoaluin  juhkkojuvvon ruđaid geavaheami ovddas.

§ 14 Eará lávdegottit

Riikkačoahkkin dahje riikkastivra sáhttá nammadit eará lávdegottiid. Mandáhta mearrida riikkačoahkkin dahje riikkastivra.

§ 15 Ovttadássásaš ovddasteapmi 

NSR stivrrain, ráđiin ja lávdegottiin galgá bargat dan ala ahte lea ovttadássásaš ovddasteapmi sohkabeliid gaskkas. Dábálaččat galgá válljet dahje nammadit olbmuid nu ahte unnimus 40% goappáge sohkabealis lea ovddastuvvon buot NSR orgánain.

§ 16 Eará oasálastimat 

NSR sáhttá oasálastit oasusfitnodagain ja vuođđudusain go dát lea ulbmillaš.

§ 17 Jienasteapmi 

Jus njuolggadusain ii leat eará mearriduvvon, de čuovvovaš jienastannjuolggadusat adnojit vuođđun orgánain mat leat mearriduvvon njuolggadusaid bokte

• mearrádusaid dahká dábálaš eanetloguin. Dábálaš eanetloguin oaivvilduvvo; eanet go bealli addojuvvon jienain.
• válggain galgá geavahit dievaslaš eanetlogu. Dievaslaš eanetloguin oaivvilduvvo; eanet go bealli sis geat lea čoahkkimis ja geain lea jienastanvuoigatvuohta.
• Jienasteamit dáhpáhuvvet jienastanmearkka čájehemiin. Jus válggain lea okta guhte dáhttu čálalaš jienasteami, de galgá dan čađahit.
• Jus leat eanet go guokte evttohasa luohttámušdoaimmaide ja ii oktage sis oaččo dievaslaš eanetlogu, de galgaba dat guovttis geat oaččuiga eanemus jienaid oasálastit ođđa jienasteamis. Erenoamáš jienasteapmi galgá leat čálalaš ja mearriduvvot dábálaš eanetloguin. Jus ain leat seamma olu jienat de ferte geassit vuorbbi mearridan dihte válggaid.

§ 18 Beavdegirjjit 

Galgá fievrriduvvot beavdegirji daid stivrrain ja lávdegottiin mat leat mearriduvvon njuolggadusaid bokte. Beavdegirjjiid galgá bidjat Internehttii, ja almmuhit báikkálaš servviide, biirestivrraide, NSR sámediggeáirasiidda, nuoraidlávdegoddái ja SOL:i. Riikkastivra sáhttá čilgehusa vuođul spiehkastit almmuhanmearrádusas.

§ 19 Eretcealkin – lihccun 

19.1 Sámediggeválggaid oktavuođas galget NSR luohttámušolbmot guođđit doaimmaideaset jus servet listtuide maid biire válgastivra dahje riikkastivra oaivvildit  adnet gilvaleaddjin. Dat orgána mii lea válljen dán olbmo, dahje dat orgána mas dát olmmoš lea miellahttun, galgá dán oktavuođas fuolahit luohttevašolbmo lihccuma.

19.2 Báikkálaš searvvit ja báikkálaš servviid eaŋkilmiellahtut sáhttet cealkit eret miellahttuvuođa NSR:s. Eretcealkin galgá leat čálalaš ja lea doaimmas ovtta mánu maŋŋá go čálalaš eretcealkin lea joavdan. Eretcealkinmearrádus báikkálaš searvvis ferte gieđahallojuvvot báikkálaš searvvi jahkečoahkkimis, ja gáibida unnimusat 2/3 eanetlogu.

19.3 Báikkálaš searvvit mat guokte jagi maŋŋálaga rihkkot § 4.3, sáhttet riikkastivra mearrádusa vuođul massi miellahttovuođa. Báikkálaš searvvit mat barget NSR ulbmiliid, doaimma dahje njuolggadusaid vuostá, sáhttet massit miellahttuvuođa. Riikkačoahkkin mearrida lihccuma 2/3 eanetloguin. Báikkálaš searvi masa ášši guoská, galgá beassat buktit cealkámuša riikkačoahkkimii ovdal go ášši mearriduvvo.

19.4 Eaŋkilmiellahtut mat barget NSR ulbmiliid, doaimma dahje njuolggadusaid vuostá, sáhttet massit miellahttuvuođa. Lihccunevttohus meannuduvvo báikkálaš searvvi jahkečoahkkimis. Lihccunmearrádus gáibida 2/3 eanetlogu. Riikkastivra loahpalaččat mearrida lihccuma 2/3 eanetloguin. Riikkastivra mearrádusa sáhttá guoddalit riikkačoahkkimii. Miellahttu geasa ášši guoská galgá beassat buktit cealkámuša ovdal go árvalus ovddiduvvo ja ášši mearriduvvo.

§ 20 Njuolggadusaid rievdadeapmi

NSR njuolggadusaid sáhttá dušše riikkačoahkkin 2/3 eanetloguin rievdadit. Njuolggadusaid rievdadanevttohusa sáhttá riikkastivra dahje báikkálaš searvi ovddidit. Njuolggadusrievdanárvalus galgá sáddejuvvot NSR čállingoddái maŋimusat 45 beaivvi ovdal riikkačoahkkima. Čállingoddi sádde rievdadanárvalusa báikkálaš servviide unnimusat 30 beaivvi ovdal riikkačoahkkima. Njuolggadusaid rievdadeapmi fápmuiboahtá dakkaviđe maŋŋilgo riikkačoahkkima dan lea dohkkehan.

§ 21 Heaittiheapmi

Mearrádus ahte heaittihit NSR gáibida 3/4 eanetlogu 2 dábálaš riikkačoahkkimiin maŋŋálagaid. Heaittiheami oktavuođas galgá NSR opmodagaid juohkit báikkálaš servviide miellahttulogu vuođul maŋemuš jahkemolsumis. NSR arkiivva galgá vejolaš heaittiheame oktavuođas addojuvvot Sámi Arkiivii.

---------

På norsk / Dárogillii