10 vuođđováilivuođa Finnmárkkulágas

1 Vuostálaga álbmotrivttiin: Sámediggi oaivvilda ahte boahtteáiggi Finnmárkkulágas galget leat eahpitkeahtes álbmotrievttálaš rámmat. Ráđđehusa álbmotrievttálaš dulkon lea dattetge vuostálaga eará áššedovdiid dulkomiiguin, earret eará njunuš norgalaš juristtaid ja Sámi vuoigatvuođalávdegotti ovddeš jođiheaddji Tor Falch dulkomiid vuostá. Láhka ii dohkálaččat váldde vuhtii našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš riekteovdáneami maŋimuš 20 jagis. Finnmárkkuláhka ii dávis álbmotrievtti eamiálbmotvuoigatvuođaid mearrádusaide.

2 Ii sierra eamiálbmotsuodji: Finnmárkkuláhka ii atte sámiide ja sámi kultuvrra luondduvuđđosii sierra suoji, nugo norgalaš ja riikkaidgaskasaš riekti eaktudit ja nugo Sámivuoigatvuođalávdegoddi evttohii. Láhkaárvalus bálddastahttá sámi beroštumiid eará beroštumiiguin. Sámit eai dattetge goassige leat addán eret iežaset árbejuvvon vuoigatvuođaid.

3 Buktá vuostálasvuođaid: Ráđđehus bidjá vuođđun ahte sámiid vuoigatvuođaid dohkkeheapmi buktá vuostálasvuođaid, ja bidjá dalle ovddasvástádusa dilis sámiide iige Norgga stáhtii ja čuđiidjagiid dáruiduhttinpolitihkkii. Finnmárkkuláhka háddje álbmotjoavkkuid Finnmárkkus danne go láhka ii čilge ja dohkket sámi vuoigatvuođaid, nugo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lei oaivvildan galgá dahkkojuvvot.

4 Árvvohis proseassa: Sámi servodat lea oskáldasat čuvvon ”čielggadusbálgá” 1980-logu Álttá-giččuid rájes, ja lea luohttán dasa ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargu galgá buvttihit čilgehusa sámi vuoigatvuođaide. Ráđđehus lea issorasat rievdadan eavttuid, go ii leat vuođđudan Finnmárkkulága Sámi vuoigatvuođalávdegotti 17 jagi guhkkosaš čielggadusbargui dahje evttohusaide. Sámi servodat lea dán geažil behtohallan.

5 Stáhta ain stivre: Finnmárkkulágain ii sirdojuvvo eatnamiid ja resurssaid hálddašanváldi Finnmárkkus báikki olbmuide, nugo Ráđđehus čuoččuha. Stáhta doalaha alccesis vejolašvuođa bággolonistit ja rievdadit buot dehálaš mearrádusaid maid ”Finnmárkkuopmodat” lea dahkan.

6 Oktavuohta EO/EEO:ii: Ráđđehus ii leat árvvoštallan Finnmárkkulága EO/EEO-njuolggadusaid ektui, ja danne lea eahpečielggas galgá go EO/EEO-ássiid ii-vealahan prinsihppa gustot maiddái Finnmárkui. Jos nu lea, de fuonida dat issorasat sámiid ja muđui álbmoga vejolašvuođa geavahit ja bearráigeahččat resurssaid.

7 Boazodoalu eatnamiid suodjaleapmi: Láhka ii sihkkaraste boazodoalu guohtoneatnamiid dahje guohtonresurssaid.

8 Resurssat: Finnnmárkkuláhka ii čilge sámi vuoigatvuođaid mat čatnasit stuorra jogaide, resurssaide eatnama vuolde (minerálat) dahje riddolagaš guolleresurssaide main lea stuorra mearkkašupmi sámi servodateallimii dál ja boahtteáiggis.

9 Oktavuohta eará lágaide: Láhkaproposišuvnnas daddjojuvvo hui unnán eará lágaid oktavuođa birra main lea stuorra mearkkašupmi sámi vuoigatvuođaide (jogat, guolástus, minerálaláhka jna.). Dát leat vuđolaččat čielggaduvvon ja čuvgejuvvon Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusain. Láhkaproposišuvnnas galggašii ain juo hábmet makkár rievdadusaid Ráđđehusa mielas lea dárbu dahkat eará láhkačoahkádusain dan olis go Norga galgá ollašuhttit sisrievttálaš ja álbmotrievttálaš geatnegasvuođaidis sámiid ektui.