Otná beaivvi eurohpálaš giellaminoritehtat leat dábálaččat guovtte dahje máŋggagielagat ja gártet árgabeaivvi eallimis jeavddalaččat giellaválljemiid ovdii ja deaividit giellakontávaid čuovvumušaid. Eurohpá riikkaid ássit gártet lassin dávjá dahkamušaide ođđa gielaiguin: gielaid stuđerejit, olbmot mátkkoštallet ja fárrejit. Ain dávjjit eurohpálaš dárbbaša árgaeallimis máŋga giela.

ELDIA-prošeakta, dutki Marko Marjomaa Oulu universitehta Suomas, bokte ohccet dál olbmuid geat searvvašedje joavkojearahallamiidda ja indiviiddalaš jearahallamii. Marjomaa ja Ellen Oddveig Hætta leaba jearahallit ja jođiheaba ságastallamiid. ELDIA lea European Language Diversity for All, dahje sámegillii Gielalaš máŋggabealatvuohta buohkaide Eurohpas. Oktavuođatdieđut Marjomaaii ja prošeaktii gávnnat vuollelis dán artihkkalis.

ELDIA prošeakta čilge ahte gielladuovdaga rievdan gáibida ođđalágan dutkama. Lea dehálaš diehtit, mo giellageavaheaddjit ieža vásihit gaskavuođaset gielaide, makkár vásáhusat sis leat máŋggagielatvuođa ja giellaválljemiid ektui. Dás čoggon diehtu ii leat dušše giellageavaheaddjiide ávkin – dat doarju maiddái sin organisašuvnnaid ja lágádusaid (dego skuvllaid, ovttastusaid ja servviid, kultur- ja dutkanlágádusaid). Dat maiddái veahkeha oaidnit iežas giellaválljemiid ja mo olbmo iežas máŋggagielatvuohta gullá oassin stuorát ollisvuhti. Dán dieđu vuođul maiddái polithkalaš mearrideaddjit sáhtet buorebut ipmirdit máŋggagielatvuođa ja giellageavaheaddjiid rivtiid. Dasa lassin dutkanbohtosat veahkehit dutkiid miehtá máilmmi oažžut eambbo luohtehahti ja máŋggabealagat gova ealli máŋggagielatvuođa ollisvuođain.

ELDIA čoaggá dieđuid njealjenuppelogi máŋggagielat giellaservodagas. Dáid hálliid joavkkut ellet eará Eurohpá riikkain, earálágan servodatlaš, ekonomalaš ja politihkalaš diliin. Maiddái dát min dutkan gielat leat gaskaneaset earáláganat: muhtun gielain leat guhkes girjjálaš árbevierut ja stáđis sajádat ovdamearkka dihti skuvlavuogádagas, nubbiid girjegiella fas lea oalle nuorra ja easkka stáđásmuvvamin. Čoggojuvvon dieđuid čuolddašit oktasaš dutkan dutkan- málliin. Prošeavtta loahpalaš mihtomearrin lea Eurohpá gielaid ealaskasvuohtabaromehtera (EuLaVibar–EuropeanVitalityBarometer)dahkan. EuLaViBar mihtida gielalaš máŋggabealátvuođa, veahkeha gielaid bálddalas eallima ja árga- beaieallima máŋggagielatvuođa doarju- mis. Gielalaš máŋggabealatvuohta ja ealli máŋggagielatvuohta leat dehálaš oassi Eurohpá kulturárbbis.

Guđa Eurohpá riikka gávcci universiteahta dutkit – gielladiehtaga, riektediehtaga, sosiologiija ja statisitihkkadiehtaga áššedovdit – leat ovtasráđiid vuođđudan dán dutkanfidnu prošeavtta. Fidnu lea ožžon ruhtadeami Eurohpá kommišuvnna 7. rápmaprográmmas.

Jus dát orui gelddolaš ja háliidat juogadit jurdagiiddat giellageavaheami birra, váldde oktavuođa Marko Marjomaain, marko.marjomaa@oulu.fi, tlf. +35885533481

Loga eanet ELDIA siiddus

--------

På norsk / Dárogillii