NSR riikkastivrra instruksa (PDF) 

1 ORGANISAŠUVNNA BIRRA

1.1 Láhkavuođđu ja eará
Norgga Sámiid Riikasearvi (NSR) lea Brønnøysundregisttariin sierra juridihkalaš ovttadat mas lea org nr. 971 481 463. NSR lea eaktodáhtolaš organisašuvdna man organisašuvdnamálle ii stivre sierranas láhka. Bargoaddin gal ferte NSR čuovvut daid lágaid ja njuolggadusaid mat gustojit Norgga bargomárkanis. Deháleamos lágat leat bargobirasláhka ja vearromáksinláhka. Maiddái geatnegahtton penšuvnnaid láhka gusto.

NSR oažžu stáhtalaš doaibmadoarjaga Sámedikkis, ja soames háve prošeaktadoarjaga. Danne galgá NSR čuovvut Sámedikki doarjjanjuolggadusaid ja Stuoradikki juolludannjuolggadusaid. Oanehaččat daddjon geatnegahttá dát geavahit doarjaga daidda ulbmiliidda maidda doarjja lea juolluduvvon, geatnegahttá fievrridit rehkedoalu ja geavahit dohkkehuvvon rehkedoallodárkkisteaddji. NSR doahttala dáid njuolggadusaid.

NSR báikkálaš searvvit leat SOL Sámi oahppolávdegotti miellahtut. SOL doaibma lea organiserejuvvon sierra juridihkalaš ovttadahkan (org nr. 971 492 651). Doaibma lea vuođustuvvon Ollesolbmooahpahusa láhkii.

1.2 Njuolggadusat ja eará
NSR doaibma lea dálá gustojeaddji njuolggadusaid mielde. Dasa lassin leat báikkálaš servviin sierra njuolggadusat, SOL Sámi oahppolávdegottis leat sierra njuolggadusat ja NSR sámediggejoavkkus leat sierra njuolggadusat.

NSR cegge listtuid sámediggeválggaide juohke njealját jagi. NSR lea mearridan sierra njuolggadusaid listobargguide. Listobarggut galget maid čuovvut Sámedikki válganjuolggadusaid.

1.3 Giella
NSR váldogiella er sámegiella. Čoahkkingohččumat ja čoahkkingirjjit galget leat sámegillii ja dárogillii dárbbu mielde. Reivvet NSRii vástiduvvojit seammá gillii go reive lea. Válgaprográmma, neahttasiiddut ja eará NSR-dieđut galget leat sihke sámegillii ja dárogillii. Sámegiella lea davvi-, julev- ja lullisámegiella.

1.4 Organisašuvdnasstruktuvra ja ruhtadeapmi
NSR Norgga Sámiid Riikkasearvi lea, nu go namma čilge, lihttu mas leat eaktodáhtolaš, báikkálaš searvvit/ovttastahttimat. NSR oažžu doarjaga Sámedikkis sámi váldoorganisašuvdnan.

Organisašuvnna bajimus váldi lea jahkásaš riikkačoahkkin. Riikkačoahkkimii sáddejit báikkálaš searvvit vissis meari áirasiid njuolggadusaid olis. Riikkačoahkkin vállje riikkastivrra, SOL-stivrra, nuoraidlávdegotti ja válgalávdegotti.

Riikkastivrras leat jođiheaddji, organisatuvrralaš nubbejođiheaddji, politihkalaš nubbejođiheaddji ja golbma riikkačoahkkinválljejuvvon stivralahtu. Riikkastivrras leat maid sámediggejoavkku jođiheaddji (dahje eará nammaduvvon olmmoš), nuoraidlávdegotti jođiheaddji ja sámediggepresideanta (go son lea NSR olmmoš). SOL-stivrras ii leat fásta áirras riikkastivrras. Riikkastivrra doaibma ii leat čilgejuvon eará njuolggadusain. Riikkastivra lea mearridan stivrainstruvssa mii gusto gitta dassážii go riikkačoahkkin mearrida eará.

Riikkastivra jođiha lihtu riikkačoahkkimiid gaskkas, ja lea organisašuvnna čađaheaddji orgána, earret oahppodoaimmain mat leat SOL-stivrra vuollásaš doaimmat. SOL oažžu stáhtadoarjaga ollesolbmooahpahuslága njuolggadusaid olis.

Nuoraidlávdegoddi jođiha NSR nuoraiddoaimmaid riikkačoahkkimiid gaskkas. Nuoraidlávdegotti doaibma ii leat sierra juridihkalaš ovttadat, muhto geavaha NSR organisašuvdnanummara. NSR oažžu doaibmadoarjaga Mánáid- ja dásseárvodepartemeanttas nuoraiddoaimmaide sierra njuolggadusaid olis.

NSR válgalávdegoddi evttoha buot válggaid riikkačoahkkimii.

Go NSR cegge listtuid Sámediggái, de lea riikkastivra guovddáš válgastivra, ja báikkálaš servviin leat válgastivrrat buot 13 válgabiriin. Ovddasvástádus ja barggut čilgejuvvojit NSR njuolggadusain.

Jođiheaddji ja guokte nubbejođiheaddji leat NSR bargolávdegoddi (BL). BL jođiha organisašuvnna riikkastivrra čoahkkimiid gaskkas. BL sáhttá fápmuduvvot mearridit riikkastivrra ovddas ja ráhkada riikkastivrii evttohusaid máŋgga áššis.

Jođiheaddji gohčču riikkastivračoahkkimii ja jođiha čoahkkimiid. Jos jođiheaddji lea eret, de jođiha organisatuvrralaš nubbejođiheaddji čoahkkimiid.

Riikkačoahkkin dahje riikkastivra sáhttá nammadit eará lávdegottiid. Riikkačoahkkin dahje riikkastivra mearridit lávdegotti mandáhta.

NSR lea riikkaidgaskasaččat nugohčoduvvon NGO (Non-Governmental Organisation) ja lea Sámiráđi lahttu. NSR sádde áirasiid Sámekonferánsii mii lágiduvvo juohke njealját jagi, ja mii vállje Sámiráđi, mas NSRs leat guokte saji.

1.5 Báikkálaš searvvit
Báikkálaš searvit leat NSR vuođđu ja ”eaiggáduššet” NSR dakko bokte ahte miellahtut/báikkálaš searvvit jahkásaččat mearridit lihtu doaibmarámmaid ja vuoruhemiid riikkačoahkkimis.

Guovddáš NSR ii vástit juridihkalaččat báikkálaš servviid doaimmaid ovddas, mat leat organiserejuvvon sierra juridihkalaš ovttadahkan jos dain leat doaimmat mat dahket dán dárbbašlažžan. Báikkálaš servviin lea sierra ruhtadeapmi. Báikkálaš servviid njuolggadusain leat sihke geatnegasvuođat ja boares vieru mielde vuoigatvuođat.

NSR báikkálaš searvvit mákset jahkelahttoruđa man sturrodat NSR riikkačoahkkin mearrida. Jahkelahttoruđa máksá mađe mielde galle miellahtu báikkálaš searvvis leat jahkemolsumis, ja ruđa máksá ovdal njukčamánu 1. beaivvi čuovvovaš jagis.

NSRs lea guovddáš miellahttoregisttar mas riegádanjahkii lea registrerejuvvon. Báikkálaš searvvit galget dárkkistit miellahttoregisttara dieđuid ovdal njukčamánu 1. beaivvi čuovvovaš jagi. NSR sihtá dađistaga fállát miellahttomávssu gáibideami, daidda servviide mat dan sihtet. Buot miellahtuid riegádanjagi galgá registreret, vai sáhttá dokumenteret galle nuoraidmiellahtu organisašuvnnas leat.

NSR oažžu doaibmadoarjaga Sámedikkis mađe mielde galle miellahtu rehkedoallodárkkisteaddji lea dohkkehan. Báikkálaš servviin lea njuolggadusaid olis geatnegasvuohta sáddet dieđáhusa mii čájeha galle miellahtu leat máksán, ovdal njukčamánu 1. beaivvi. Miellahttologu galgá rehkedoallodárkkisteaddji dohkkehit ovdal golggotmánu 1. beaivvi, mii lea áigemearri ohcat doaibmadoarjaga Sámedikkis.

Báikkálaš servviin lea vuoigatvuohta vissis meari áirasiid sáddet riikkačoahkkimii mađe mielde galle miellahtu ledje 31.12 vássán jagi. Báikkálaš searvvit fertejit dieđihit geat leat nammaduvvon riikkačoahkkináirrasin buori áiggis. Miellahttologu dokumentašuvdna dahkko go sáddet dieđáhusa galle miellahtu leat. Ii leat njuolggadusain mearriduvvon ahte báikkálaš searvvit galget sáddet makkárge eará dieđuid.

Báikkálaš servviin lea vuoigatvuohta oažžut mátkeruđaid mainna mákset riikkačoahkkináirasiid mátkegoluid oasi, riikkastivrra mearriduvvon meriid mielde.

Báikkálaš servviin lea boares vieru mielde vuoigatvuohta loktet vaikko makkár ášši organisašuvnna guovddáš orgánaide. Báikkálaš searvvit sáhttet čállingotti bokte váldit oktavuođa riikkastivrrain, mii almmá dárbbašmeahttun ájahallama haga galgá addit dieđu riikkastivrra lahtuide. Bargolávdegoddi dahje riikkastivra mearridit áššejođu. Čállingoddejođiheaddji sáhttá árvvoštallat vástidit almmá stivrra meannudeami haga, ja refereret ášši vuosttaš čoahkkimis.

Ođđa báikkálaš searvvit dieđihit čálalaččat miellahttun ja ožžot ollislaš vuoigatvuođaid go riikkastivra lea dan mearridan. Dakkár báikkis mas ii leat báikkálaš searvi sáhttet oktonas olbmot searvat njuolggamiellahttun. Njuolggamiellahtut sáhttet searvat riikkačoahkkimii cealkin¬vuoigatvuođain, muhto NSR ii leat geatnegahtton máksit sin mátkegoluid.

Go dakkár báikkálaš searvvi fas álggaha, mii maŋemus jagiid ii leat leamaš doaimmas, de dieđiha čállingoddái searvvi álggaheami birra beavdegirjjiin mii dokumentere álggaheami.

1.6 Čállingoddi
Riikkastivra galgá NSR njuolggadusaid 7. paragráfa olis ”organiseret dárbbašlaš čállingoddedoaimmaid, rehketdoallofievrrideami ja rehkedoallodárkkisteami.”

Riikkastivra mearridii 1990-logus álggahit čállingotti Guovdageidnui. Čállingoddi lea seammá sajis go SOL-čállingoddi. NSR čállingotti jođiha čállingoddejođiheaddji. SOL doaimma jođiha studierektor.

Virggii leat iešheanalis ovttadagain, eai ge rapportere nubbi nubbái. Doaimmat geavahit gal vissis oktasaš ressurssaid.

Čállingottis lea maid NSR arkiiva mas leat NSR guovddáš doaimmaid arkiiva, ii ge báikkálaš servviid arkiiva.

1.6.1 Čállingotti bargit
Virgenamahus ”váldočálli” leamaš unnimustá 20 jagi. Riikkastivra dohkkeha virgenamahusa rievdama. Ođđa virgenamahus lea čállingoddejođiheaddji, oaniduvvon ČJ.

NSR ja SOL geavahit seamma bassi, gii formálalaččat lea NSR barggus. Soames háve barggaha NSR oanehisáigge bargoveaga arkiivabargui, riikkačoahkkinbargui dahje eará. Dát bargit rapporterejit čállingoddejođiheaddjái.

NSR bálkáha soames háve ráđđeaddiid oktonas áššiin. Bargu lea dávjá politihkalaš bargu ja ráđđeaddit rapporterejit dávjjimustá riikkastivrii, jođiheaddji dahje nubbejođiheaddji bokte. Dan duohken mo ráđđeaddái alcces heive, de oažžu juogo bálkká/honorára oanehisáiggebargin dahje konsuleantabálkká. Čállingoddejođiheaddji dohkkeha ja ordne bálkká, muhto sáhttá maid šaddat searvat barggu sisdoalu ektui.

1.6.2 Kantuvrrat ja reaiddut
NSR láigu kántuvrra Guovdageainnus. Kantuvrrain fertejit leat govttolaš stohpogálvvut, čuovga, áibmomolsun, báhtarangeainnut ja eará maid HMS-mearrádusat ja dollajáddadanmearrádusat celket. Kantuvrrat galget maid heivet juvlastuollogeavaheddjiide ja dain galget leat galbbat sámegillii. Kantuvrrain ii galgga idjadit, iige daid galgga eará láhkáige geavahit priváhta atnui.

NSR eaiggáduššá dahje láigu kantuvra-, máŋgen-, telefuvdna ja dihtorreaidduid maid čállingoddi geavaha ja dat fertejit doahttalit organisašuvnna dárbbuid ja bargiid heivvolašvuođa gáibádusaid. Reaidduid ii galgga luoikkahit geasage eaige dat galgga geavahuvvot priváhta atnui.

Galgá čilget makkár reaiddut leat ja bidjat reaidočilgehusa jahkerehkedoalu mielde. Reaidduid árvvu galgá rehkedoallolága mearradusaid mielde vuolidahttit. Čállingoddejođiheaddji sáhttá vuolidahttojuvvon reaidduid vuovdit/bálkestit. Čállingoddejođiheaddji evttoha BLii ođđaoastimiid. Čállingoddejođiheaddji mearrida ieš oastimiid mat sohpet bušehttii ja leat vuollel 10.000 ruvnnu.

Nuoraidlávdegottis lea fápmudus, ovttas čállingoddejođiheddjiin, oastit reaidduid, nu guhká go dat sohpet jagi dohkkehuvvon bušeahttarámmaide.
NSR sáhttá mátkedihtoriid luoikkahit lávdegottiide ja prošeavttaide dassážii go dat leat loahpahan bargguset dahje prošeakta lea geargan. Guktot dilálašvuođain leat reaiddut NSR eaiggáduššamat rehkedoalus. Čállingoddejođiheaddji sáhttá vuovdit/bálkestit vuolidahttojuvvon reaidduid.

1.7 Rehketdoallu ja rehkedoallodárkkisteapmi ja eará
NSR oastá rehketdoallofievrrideami ja rehkedoallodárkkisteami bálvalusaid dohkkehuvvon fitnodagain. Rehketdoallu fievrriduvvo rehketdoalolága mearrádusaid mielde ja doarjjaaddi eiseválddiid rehketdoallofievrrideami/rehkedoallodárkkisteami gáibádusaid mielde.

Riikkastivrii galgá addit ođasmahttojuvvon rehketdoalu unnimustá 4 geardde jagis. Riikkastivra galgá dohkkehit jahkerehketdoalu ovdal go dat sáddejuvvo rehkedoallodárkkisteaddjái.

Rehkedoallodárkkisteaddji galgá unnimustá leat autoriserejuvvon registrerejuvvon rehkedoallodárkkisteaddji. Rehkedoallodárkkisteaddji dieđáhus stivrra jahkerehketdoalu birra biddjojuvvo dasto riikkačoahkkima ovdii. Jos ležžet dábálaš dieđáhusa spiehkasteamit, de galgá stivra kommenteret rehkedoallodárkkisteaddji dieđáhusa riikkačoahkkimis.

1.7.1 Bušeahttabargu
Riikkačoahkkin mearrida čuovvovaš jagi bušeahta go riikkastivra lea dan evttohan. Riikkačoahkkima bušeahtta lea rámmabušeahtta, mas muhtun váldopoasttat lea čilgejuvvon. Áigodat- ja jahkerehketdoalu galgá buohtastahttit dohkkehuvvon bušeahtain.

Ruđalaš dilálašvuođat sáhttet rievdat, ja sáhttá šaddat dárbu rievdadit bušeahta. Ii leat mearriduvvon mo dát galgá dáhpáhuvvot, muhto boares vieru mielde de sáhttá riikkastivra sihke rievdadit bušeahttarámma (millosepmosit gáržžidit) ja rievdadit poasttaid juogadeami.

Riikkastivra lea dávjjimustá bidjan BL háldui bearráigeahččat beaivválaš bušeahttadárkkisteami ja dohkkehit bušeahttapoasttaid siskkáldas sirdimiid.

1.7.2 Mátkeregulatiiva
NSR čuovvu stáhta mátkeregulatiivva go lea sáhka bargiid mátkkiin ja luohttámušolbmuid mátkkin, earret soames sierranasat mearriduvvon dilálašvuođain:

• Čoahkkinmátkki, orruma ja borramusa galgá vuos ja ovddimus máksit rehkega mielde go leat hálbbimus NSRii. 
• Bargiid ja stivralahtuid mátkkiin sáhttá máksit borramušruđa. Priváhta idjademiin geavaha vearroetáhta geasekeahtes borramušmeriid.
• Dušše sierranaš dilálašvuođain sáhttá máksit ovdalgihtii. Berre geavahit kredihttakoartta.

NSR lea geatnegahtton sáddet dieđuid buot luohttámusolbmuid ja bargiid bálkkáid/máksimiid birra. Das ii sáhte maŋgeláhkái spiehkastit.

1.7.3 Vuolláičállin ja prokura
Čállingoddejođiheaddjis lea riikkastivrra mearradusa bokte fápmudus dohkkehit buot NSR luohttámusolbmuid mátkerehkegiid ja oanehisáiggebargiid rehkegiid, maiddái lávdegoddelahtuid rehkegiid, ja doaimmahit máksima rehketdoallofirnodaga báŋkulisttuid mielde. Jođiheaddji čállá vuollái čállingoddejođiheaddji mátkerehkegiid ja goluid máksimiid. Čállingoddejođiheaddji čállá vuollái buot eará rehkegiid mat bohtet ja áimmahussá beaivválaš bušeahttadárkkisteami.

Čállingoddejođiheaddjis lea riikkastivrra mearrádusa mielde maid fápmudus buot NSR báŋkokontiid geavahit doaimma dárbbuid ektui.

Čállingoddejođiheaddji ii sáhte maŋgeláhkái, iige goassege, máksit alcces dahje lagaš fulkkiide ruđa mii ii leat fásta bálka/ruhtadeapmi almmá bajibučča čálalaš fápmudusa haga. Fápmudus galgá čuovvut rehkedoalu mielde mielddusin.

1.8 Arkiiva
NSR arkiivvas leat fysalaš ja digitála báhpirat jagis 1968 gitta otná beaivvi rádjái. Arkiivamateriálat leat eanas NSR guovddáš doaimmain. Ii leat ásahuvvon sierranas arkiivabálvalus báikkálaš servviide, vaikko máŋga báikkálaš searvvi mearrádusain čuožžu ahte sin arkiivvat galget NSRii jos searvi heaittihuvvo.

NSR fysalaš arkiiva ii sáhte leat stuoris danne go dasa ii leat sadji. Čállingoddejođiheaddji čađat mearrida man muddui dokumeanta lea arkiverenveara vai ii, sierra njuolggadusaid olis (mat eai leat ráhkaduvvon).
Arkiiva galgá eanas gokčat NSR iežas reivviid ja dokumeanttaid mat addet buori ja rievttes historjjálaš gova das makkár doaimmat leamaš riikkastivrras, nuoraidlávdegottis, válgalávdegottis ja čállingottis. SOLs lea sierra arkiiva.

NSR čuovvu iežas ráhkadan arkiivačoavdaga. Fysalaš arkiivamateriála galgá vurkkodit arkiivaskábiin dahje vurkkodandoasain. Guktot vurkkodanvugiin galgá čielgasit merket arkiivačoavdagiin, ja vurkkodanlanjat galget leat dohkálaččat go lea sáhka lávttas, temperaruvrras ja čuovggas ja lanjat galget leat sihkkarastojuvvon čáhce- ja buollinbillistemiid vuostá.

Digitála arkiivvas leat fiillat maid NSR luohttámušolbmot ja bargit leat ráhkadan. Fiillaid galgá vurkkodit govttolaš vuogi mielde ja unnimustá guokte vurkkodanmediain.

Čállingoddejođiheaddji sáhttá šiehtadallat Sámi Árkiivvain ja arkiivamateriálaid addit dohko jos intekserengáibádusat leat ollášuvvon. Ovdal go materiálaid addá, de galgá dokumenteret digitaliserema ja ordnet ohcanláhkái. NSR galgá sáhttit beassat digitála arkivii. Riikkastivra dahká addinmearrádusa.

1.9 NSR neahttasiiddut
NSR neahttasiiddut www.nsr.no galget gokčat NSR báikkálaš servviid, miellahtuid ja luohttámušolbmuid diehtodárbbu ja olgguldasat juohkit dieđuid mediai ja álbmogii muđui.

Buot čállosat mat almmuhuvvojit NSR ovdasiidduin leat čállingoddejođiheaddji/NSR riikkastivrra ovddasvástádus ja čállingoddejođiheaddji vállje maid galgá almmuhit. Doaimmaheaddji mearrádusa sáhttá váidalit riikkastivrii. Váidalusa sádde NSR jođiheaddjái gii bidjá váidalusa riikkastivrra ovdii.

Sámediggejoavku, báikkálaš searvvit ja nuoraidlávdegoddi galget ieža beassat bidjat dieđuid iežaset báikkiide/neahttasiidduide. Sii sáhttet maid sihtat dieđuid almmuhuvvot ovdasiidui. Iežaset siidduin lea buohkain alddiineaset ovddasvástádus das mii almmuhuvvo. Čállingoddejođiheaddji sáhttá sihkkut áššiid maid ii leat dohkálaš ovdanbuktit neahtas.

Čállingoddejođiheaddji/siiddodoaimmaheaddji sáhttá, nu go neahttasiidduin leage čilgejuvvon, dieđikeahttá geasage dakkaviđe sihkkut guossegirjji ja digáštallansiidduid čállosiid main leat ovttaskas olbmo ciellamat, báikkálaš searvvi, luohttámušolbmo, eará joavkku dahje politihkalaš vuostálasti ciellamat, dahje mat leat ovdanbuktimin rasisttalaš oainnuid, nissonvealaheami dahje eará.

Čállingoddejođiheaddji/doaimmaheaddji sáhttá neahttasiiddu hámi rievdadit ovttasráđiid siiddu doaimmaheddjiin. BL/riikkastivra galgá dohkkehit rievdádusaid mat mielddisbuktet ruđalaš guoluid.

NSR láigu neahttasiiddu serversaji olggobealde fáluheddjiin ja máksá jahkásaččat serverláiggu ja vel neahttasiidduid hálddašeami ja ođasmahttima serverprográmmaid láiggu.

1.10 Samenet
NSRs lea sierra digáštallanjoavku Same Neahtas www.same.net. Čállingoddejođiheaddji mearrida galle vuollásaš joavkku NSR dárbbaša.

NSR váldojoavkku ja vuollásaš joavkkuid moderáhtor lea čállingoddejođiheaddji dahje son gean čállingoddejođiheaddji vállje. Moderáhtor sáhttá sihkkut čállosiid mat eai soaba NSR neahttasiiddu/digáštallanjoavkkuid njuolggadusaide.

NSR miellahtuide galgá muitaluvvot daid siskkáldas digáštallanjoavkkuid birra mat NSRs leat Same Neahtas.
 
2 NSR RIIKKASTIVRRA ja BARGOLÁVDEGOTTI STIVRENINSTRUKSA

2.1 Riikkastivrra lahtut

2.1.1 Lahtuid válljen
Riikkačoahkkin vállje riikkastivrra NSR njuolggadusaid 6.3 paragráfa olis ja stivrras leat jođiheaddji, guokte nubbejođiheaddji ja golbma stivralahtu. Stivralahtuid álgin lea čilgejuvvon 7. paragráfas. Bargolávdegottis (BL) leat jođiheaddji ja 2 nubbejođiheaddji 8. paragráfa olis.

2.1.2 Heaitin
Riikkastivralahttu dahje sadjásaš lahttu sáhttá heaitit ovdal go su doaibmanáigi nohká, jos heaitimii leat sierranas sivat. Riikkastivrii galgá, jos vejolaš, addit heivolaš dieđu ovdalgihtii. Heaitin sáhttá maid leat áigeguovdil NSR njuolggadusaid 12. paragráfa olis. Heaitima galgá muitalit báikkálaš servviide almmá dárbbašmeahttun ájahallama haga.

2.1.3 Lassiválggat
Jos riikkastivralahttu heaitá doaimmas ovdal go su doaibmanáigi nohká (heaitima, buozalmasvuođa, jápmima dahje eará sivaid geažil), de riikkastivra addá su sadjásaš lahttui ollislaš vuoigatvuođaid. Jođiheaddjis ja guovtti nubbejođiheaddjis eai leat sadjásaš lahtut, ja posišuvdna lea dasto guoros gitta dassážii go boahttevaš riikkačoahkkin lea válljen ođđa lahtu. Riikkastivra sáhttá konstitueret bargolávdegotti ođđa lahtu.

Jos riikkastivrras ii leat mearrideaddji váldi (eambbo go bealli riikkastivralahtuin doaimmas) de galgá gohččojuvvot lassi riikkačoahkkimii mii vállje ođđa riikkastivrra.

2.2 Riikkastivrra bargu ja áššemeannudeapmi

2.2.1 Riikkastivrra barggut
Riikkastivra lea NSR bajimus orgána riikkačoahkkimiid gaskkas. Riikkastivra galgá NSR njuolggadusaid 7. paragráfa olis:

- jođihit NSR doaimma riikkačoahkkimiid gaskkas doaibmaplána, riikkačoahkkima eará mearrádusaid ja bušeahta mielde.
- ovddastit ja buktit cealkámušaid NSR bealis,
- doaimmahit ovttasbarggu NSR sámediggejoavkkuin
- NSR riikkastivra sáhttá fápmudit olbmuid geat vuhtii váldet NSR eaiggátberoštumiid.
- organiseret dárbbašlaš čállingoddedeoaimmaid, maiddái rehketdoallofievrrideami ja rehkedoallodárkkisteami.

Riikkastivrra miellahtut galget oskkáldasat doaimmahit stivralahttovuođaset lihtu beroštumiid mielde ja bearráigeahččat doaimma govttolaš organiserema. Riikkastivra sáhttá mearridit doaimma njuolggadusaid jos dat eai leat čilgejuvvon NSR njuolggadusain. Riikkastivra sáhttá maid evttohit NSR njuolggadusaid rievdademiid 21. paragráfa olis.

Riikkačoahkkima bušeahttamearrádus lea rámmabušeahtta. Riikkačoahkkin sáhttá bajit rámma rievdadit go dasa bidjá buori ákkaid ja sáhttá sirdit ruđaid bušeahttapoasttas nubbái, earret luohttámušolbmuid honoráraid maid riikkačoahkkin mearrida.

Riikkastivra galgá čuovvut mielde lihtu ruđalaš dilálašvuođa, ja lea geatnegahtton bearráigeahččat ahte lihtu doaibma, rehketdoallu ja opmodathivvodaga hálddašeapmi lea govttolaččat dárkkistuvvon. Riikkastivra hálddaša lihtu eaiggáduššamiid ja reaidaruđaid. Paragráfa 17 olis sáhttá NSR oassálastit oasusfitnodagain ja vuođustusain go dát leat ulbmillaš. Riikkastivra mearrida dákkár searvama ja geassádeami. Riikkastivra sáhttá bidjat bargolávdegotti duohkái dahkat juohkebeaivválaš mearrádusaid mat gullet opmodathivvodaga hálddašeapmái ja generálačoahkkimiid oassálastimiidda.

Riikkastivra lea válgajagis riikkadási válgastivra NSR njuolggadusaid 14. paragráfa olis.

Riikkastivra galgá earret eará meannudit ja mearridit dáid áššid:

• Riikkastivra galgá meannudit áššiid mat leat njuolggadusaid, riikkačoahkkima mearrádusaid ja dán instruvssa mielde.
• Buktit cealkámušaid NSR bealis dakkár áššiin mat leat prinsihpalaččat dehálaččat/hui dehálaččat.
• Šiehtadit ovttasbarggu NSR sámediggejoavkkuin.
• Cegget NSR lávdegottiid, nammadit olbmuid, mearridit mandáhta ja lávdegoddebarggu áigemeari.
• Virgádit čállingoddejođiheaddji jahkevirgái ja vejolaččat čađahit eretcealkima.
• Mearridit NSR miellahttologu, mii lea doaibmaruhtaohcamuša vuođđu.
• Dohkkehit daid prošeavttaid rámmaid, maid NSR čađaha okto dahje ovttas eará organisašuvnnaiguin dahje eiseválddiiguin.
• Riikkastivra galgá meannudit áššiid mat leat viidáseappot go bargolávdegotti gealbu, erenoamáš áššit dahje stuora investeremat, loanaid váldin ja eará.
• Addit lihtu bankkonti prokura vuolláičállinvuoigatvuođa.
• Sihkkarastit nealjádasjagi rehketdoalloraporttaid dohkkeheami ja lihtu ruđalaš dilálašvuođa ja govttolaš iežaskapitála.
• Oadjebasat hálddašit opmodathivvodaga, bidjat lihtu reaidaruđa foanddaide ja eará, oasusfitnodagaide searvan dahje guođđin, vuođustusaide searvan ja eará.
• Ráhkadit jahkerehketdoalu ja jahkedieđáhusa.
• Govttolaččat organiseret ja dárkkistit lihtu doaimma. 
• Plánet ja čađahit sámediggeválggaid njuolggadusaid, válganjuolggadusaid ja riikkačoahkkima ja riikkastivrra mearrádusaid mielde.

2.2.2 Bargolávdegotti barggut
Riikkastivrra fápmudusaid mielde sáhttá bargolávdegoddi meannudit ja mearridit ná:

• Buktit cealkámušaid NSR bealis buot áššiin, go ii leat áigi, iige ávkkálaš bidjat ášši riikkastivrra ovdii.
• Váljjet olbmuid geat ovddastit NSR čoahkkimiin, konferánssain, generálačoahkkimiin ja eará fitnodatčoahkkimiin, go ii leat áigi, iige ávkkálaš bidjat áššii riikkastivrra ovdii.
• Nammadit NSR olbmuid dahje evttohit NSR olbmuid lávdegottiide dahje eará go ii leat áigi, iige ávkkálaš bidjat ášši riikkastivrra ovdii.
• Ettohit čállingoddejođiheaddji virgáibidjama, bálkká, ja eretcealkima.
• Čuovvut mielde mat lea beaivválaš doaimma detáljabušeahtta ja ruhtadanplánat. 
• Fuolahit dábálaš doaibmadoarjjaohcamušaid ja riikkastivradohkkehuvvon prošeavttaid ohcamušaid.
• Fuolahit bálvalusfáluheaddjiid šiehtadusaid go dat leat stuorit go bušeahtas..
• Dohkkehit kantuvra- ja gulahallanrusttegiid oastimiid mat leat mearriduvvon bušeahta olggobealde.

2.2.3 Jođiheaddji barggut
Njuolggadusaid 7. paragráfa olis galgá jođiheaddji gohččut riikkastivračoahkkimiidda ja jođihit čoahkkimiid. Go jođiheaddji ii sáhte jođihit čoahkkima, de galgá organisatuvrralaš nubbejođiheaddji jođihit čoahkkima. Jođiheaddji lea maid bargolávdegotti jođiheaddji. Jođiheaddji fápmudusat bohtet riikkačoahkkimis ja son lea maid riikkastivrra ja bargolávdegottis kollegian. Riikkastivrra ja/dahje bargolávdegotti fápmudusa mielde sáhttá jođiheaddji: 

• Buktit cealkámuša NSR bealis buot áššiin, go ii leat áigi, iige ávkkálaš bidjat ášši riikkastivrra dahje bargolávdegotti ovdii.
• Ovddastit NSR buot oktavuođain, go riikkastivra dahje bargolávdegoddi eai leat mearridan eará.
• Vuolláičállit buot šiehtadusaid riikkastivrra vuolláičállin- ja prokuranjuolggadusaid mielde.
• Vuolláičállit reivviid, čoahkkingohččumiid, preassadieđáhusaid NSR bealis, okto ja/dahje ovttas čállingoddejođiheddjiin.
• Ovttast čállingotti jođiheddjiin čuovvut mielde mat reivvet leat boahtán organisašuvdnii ja jorunálii čállojuvvon.
• Bidjat áššelisttu evttohusa riikkastivrra čoahkkimiidda ja bargolávdegoddečoahkkimiidda ovttas čállingoddejođiheddjiin.
• Veahkkin ráhkadit áššečilgehusa ja mearrádusevttohusa ovttas čállingoddejođiheddjiin.
• Mearridit galgá go ášši meannuduvvot čoahkkimis vai eará sajis.
• Jođihit riikkastivračoahkkimiid ja bargolávdegoddečoahkkimiid.
• Bearráigeahččat čállingoddejođiheaddji ja lihtu beaivválaš doaimma muđui. 
• Vuolláičállit čállingoddejođiheaddji mátkerehkegiid ja refušuvdnagáibádusaid.

2.3 Riikkastivrra áššemeannudeapmi
Riikkastivra galgá meannudit áššiid ja mearridit áššiid dábálaš čoahkkimiin, jos jođiheaddji ii gávnnat ahte ášši meannuduvvo telefunčoahkkimis, bidjá ášši stivralahtuid ovdii epoastta bokte dahje áigu eará govttolaš vuogi mielde meannudit ášši.

Jahkerehketdoalu ja jahkedieđáhusa galgá álo meannudit čoahkkimis, maŋumustá 3 mánu maŋŋá go rehketdoallojahki lea nohkan.

Jođiheaddji galgá bearráigeahččat ahte stivralahtut – mađe mielde lea vejolaš - sáhttet oassálastit oktasaš meannudeamis, dain áššiin mat meannuduvvojit eará sajis go dábálaš čoahkkimis.

Jođiheaddji jođiha stivrameannudeami. Jos jođiheaddji ii oassálastte, de galgá organisatuvrralaš nubbejođiheaddji jođihit stivrameannudeami. Jos ii songe oassálastte, de sáhttá riikkastivra mearridit ahte politihkalaš nubbejođiheaddji jođiha čoahkkimiid.

Jos stivralahttu dieđiha ahte son ii sáhte boahtit, de galgá váljjejuvvon sadjásaš lahttu gohččojuvvot čoahkkimii.

Jođiheaddji galgá bearrágeahččat ahte áigeguovdilis áššit mat gullet riikkastivrra vuollái meannuduvvojit. Juohke stivralahttu sáhttá gáibidit ahte riikkastivra meannuda vissis áššiid.

Čállingoddejođiheaddji rahkkanahttá áššiid riikkastivrii ovttas jođiheddjiin. Ášši galgá álo ráhkkanahttojuvvot ja biddjojuvvot ovdan dakkár vuogi mielde ahte riikkastivrras lea doarvái mearridanvuođđu.

Čállingoddejođiheaddjis lea vuoigatvuohta ja geatnagasvuohta oassálastit riikkastivrra meannudeamis ja sus lea cealkinvuoigatvuohta, jos riikkastivra ii leat mearridan eará juste dan áššis. Sus ii leat jienastanvuoigatvuohta.
 
2.4 Čoahkkinplána ja stivračoahkkimiid gohččun
Riikkastivra berre juohke jagi ovdal ođđajagimánu 31. beaivvi mearridit dábálaš stivračoahkkimiid čoahkkinplána.

Jos sierranas dilálašvuođa mielde ii berre leat nuppeláhkái, de galgá gohččut stivračoahkkimiidda čálalaččat ja áššebáhpirat galget leat riikkastivralahtuin maŋimustá 5 beaivvi ovdal čoahkkima.

Dohkkehuvvon čoahkkingohččun lea juogo epoasta, reive sohppojuvvon epoastačujuhussii dahje reive sohppojuvvon poastačujuhussii. Čállingoddejođiheaddji fuolaha čujuhuslisttu, muhto stivralahtut leat geatnegahtton muitalit čujuhusrievdamiid čállingoddejođiheaddjái, almmá dárbbašmeahttun ájahallama haga.

2.5 Mearridanváldi
Riikkastivrras lea mearridanváldi go eambbo go bealli lahtuin (5 lahtu 9 lahtus) leat čoahkkimis ja buot stivralahtut mađe mielde lea vejolaš leat ožžon dieđu ja vejolašvuođa oassálastit čoahkkimis ja ožžon čálalaš čoahkkingohččuma epoastta dahje reivve bokte sohppojuvvon čujuhussii.

2.6 Stivralahtu bealalašvuohta
Stivralahttu dahje čállingoddejođiheaddji ii sáhte searvat ášši meannudeapmái dahje mearrideapmái jos lea gažaldat mii sierranasat guoská sutnje alddis dahje su lagamuččaide dainna lágiin ahte sus leat peršuvnnalaš dahje ruđalaš sierraberoštumit áššis.

2.7 Dábálaš eanetlogugáibadus
Riikkastivramearrádus galgá leat eanetlogumearradus daid stivralahtuid gaskkas geat oassálastejit ášši meannudeamis ja jienasteamis. Jos leat ovtta mađe ollu jienat, de gusto dat maid jođiheaddji jienasta.

2.8 Mearrádusšlájat
Čuovvovaš mearrádusšlájat leat riikkastivrra váldonjuolggadus:

a) Diehtoášši (refáhtta) lea ášši mas lea sáhka gulahallamis, diehtojuohkimis, dábálaš doaimmas, dárkkisteamis ja eará.
b) Mearrádus dahkko áššiin mas ferte dahkat mearradusa ja maid riikkastivrra gealbu sáhttá mearridit.
c) Mearrádusevttohus ráhkaduvvo áššiin maid riikkačoahkkin galgá mearridit.

2.9 Beavdegirji
Stivrameannudeamis galgá čállojuvvot beavdegirji. Beavdegirjjis galget leat unnumustá dát dieđut:

a) Áigi goas ja báiki gos stivračoahkkin dahje eará meannudanvuohki dáhpáhuvai (telefončoahkkin ja eará).
b) Stivralahtut geat ledje stivračoahkkimis ja geat eai lean.
c) Makkár áššebáhpiriid riikkastivra lea ožžon ja gii ášši lea čilgen.
d) Riikkastivrra mearrádusat.
e) Jos mearrádus ii leat ovttajienalaš, de galgá čállit gii lea jienastan mielde ja gii lea jienastan vuostá.
f) Stivralahttu gii ii mieđit mearrádussii, sáhttá gáibidit iežas oainnu čállojuvvot beavdegirjái. Beavdegirjji lasáhus lea lahtu vejolašvuohta čilget manne jienasta nu go jienasta.

Beavdegirjji galgaba vuolláičállit čoahkkinjođiheaddji ja beavdegirjji čálli, dábálaččat jođiheaddji ja/dahje čállingoddejođiheaddji. Jos beavegirjji ii čále ja dohkket stivračoahkkimis, de galgá beavdegirjji sáddet riikkastivrra lahtuide ovdal 5 bargobeaivvi maŋŋá čoahkkima. Beavdegirjji dohkkeha dasto formálalaččat boahtte stivračoahkkimis.

Jos eará ii leat mearriduvvon, de sáhttá beavdegirjji almmuhit seammás go dan lea sádden stivralahtuide dohkkejupmái. Galgá boahtit ovdan ahte beavdegirji dohkkehuvvo formálalaččat boahtte čoahkkimis. Dohkkehuvvon beavdegirjjiid galgá álo almmuhit, earret dalle go leat dakkár áššit mat eai galgga almmolašvuhtii.

Riikkastivrra beavdegirjjit galget leat neahtas vai dát daid besset lohkat; báikkálaš searvvit, biirestivrrat, NSR sámediggeáirasat, nuoraidlávdegoddi ja SOL. Geavatlaččat lea nu ahte bidjá beavdegirjji nehttii ja sáhttá sáddet epoastta listui maid čállingoddejođiheaddji fuolaha.

Paragráfa 19 olis ii dárbbaš almmuhit beavdegirjji jos lea dakkár ášši mii sáhttá leat NSRii vahágin, ovdamearkka dihte válgga oktavuođas. Riikkastivra mearrida jos beavdegijji ii galgga ii beallemuddui, ii ge ollásit almmuhit. Beavdegirjis leat áššečilgehusat, mearrádusat ja vejolaš beavdegirjelasáhusat.

2.10 Stivrra dokumeanttat
Buot dokumeanttat mat seddejuvvojit dahje ráhkaduvvojit riikkastivrii ja dieđut maid riikkastivra oažžu, leat almmolaš dieđut jos riikkastivra ii leat mearridan eará.

Jođiheaddji sáhttá čálistit ja evttohit buot stivradokumeanttaid ja dieđuid ahte dat eai galgga almmolašvuhtii. Dokumeanttat dasto eai leat almmolaččat ovdal go riikkastivra lea mearridan dan.

Čállingoddejođiheaddji fuolaha lihtu govttolaš arkiverema ja vurkkoda buot čoahkkingohččumiid ja dokumeanttaid maid lea sádden stivralahtuide dahje sádden stivrameannudeami oktavuođas, vai maŋit áigái lea álki dárkkistit ahte ášši lea mearriduvvon buori áššemeannudeami ja buori mearridanvuođu vuođul.

Stivralahtut besset arkivii ja sis lea vuoigatvuohta oažžut máŋgosiid go daid jerret čállingoddejođiheaddjis.

2.11 Dieđut riikkastivrra barggu birra
Olgguldas ja siskkáldas dieđut riikkastivrra bargguid, áššiid ja áššemeannudeami birra galget váldonjuolggadussan addojuvvot bargolávdegotti miellahtuide, jos riikkastivra dahje bargolávdegoddi eai mearrit ahte čállingoddejođiheaddji dahje eará olmmoš galgá fápmuduvvot addit dakkár dieđuid.

Dábálaš áššiid birra sáhttá čállingoddejođiheaddji muitalit lahtuide ja almmolašvuhtii.

3 EARÁ MEARRÁDUSAT

3.1 Buhtádusovddasvástádus
Stivralahtut ja čállingoddejođiheaddji dovdet daid ovddasvástádusaid maid stivraluohttámuš¬doaibma ja virgi mielddisbuktet ja dihtet ahte sii sáhttet šaddat buhtádusa máksit lihtui, lihtu miellahtuide ja /dahje goalmmát olbmui jos bargguset čađahettiin iešmielalaččat leat dagahan táhpa.

3.2 Ođđa stivralahtut ja eará
Ođđa stivralahtut ja čállingoddejođiheaddji galget oahpásmuvvat dálá stivrainstruksii.

3.3 Mearrádus ja rievdan
Riikkastivra sáhttá mearridit stivrainstruvssa rievdadeami. Riikkastivra sáhttá maid mearridit spiehkastit stivrainstruvssas ovttaskas áššiin, muhto de galga dan čilget ja ákkastallat manne.

Ođasmahtton skábmamánus 2006