Čállán Kjersti Myrnes Balto

NSR 1. evttohas sámediggeválggaide Davvi Nordlánddas

NOU 1995:6 – Norgga sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid plánas - lea čilgejuvvon ahte sámi vuorrasat leat sierranas joavku mas leat sierranas dárbbut dearvvašvuođabálvalusas. Sámi vuoras pasieanttaid dilli lea bures čilgejuvvon čielggadeami čihččet kapihttalis. Dan rájes lea olu dáhpáhuvvon go dát čielggadeapmi čállojuvvui. Sámi dearvvašvuođadutkanguovddáš lea ásahuvvon Romssa universitehtii. Dehálaš dearvvašvuođaprošeavttat leat jođus earret eará Oarje-Romssas ja Davvi-Nordlánddas. Sámi dearvvašvuođafága lea ovdánan ja sámi pasieanttaide leat šaddamin buoret fálaldagat, sihke nuorat olbmuide ja vuorrasiidda.

Ii dušše sámi guovlluin

NOU 1995:6 čilge erenoamážiid sámi vuorrasiid dilii sámi guovlluin. Mun áiggun dán čállosis čalmmustahttit sámi vuoras olbmuid dili olggobealde sámi guovlluid. Sámi vuorrasat fertejit beassat sámástit, ja fertejit vásihit sámi kulturmáhtu ásahusain ja buohcceviesuin. Vuorasolbmofuola mihttomearri sámi guovlluin lea sihkkarastit sámi vuorrasiidda sámi eallinkvalitehta vuorasmanbeaivvi, ja dat lea buorre mihttomearri. Ferte gealbbu loktet, eambbo dutkat ja eambbo fágalaš resurssaid oččodit, omd. fágaartihkkaliid ja fágalaš neahttabáikkiid. Sámi vuorrasat geat orrot olggobealde árbevirolaš sámi guovlluid sáhttet dalle deaivat dearvvašvuođabargiid geat váldet vuhtii pasieantta sámi duogáža. Buorre politihkka lea dakkár mii váldá vuhtii boahtteáiggedili maid. Sámit fárrejit seammá olu go earát, ja sámi vuorrasat ásset maiddái gávpogiin.

Olu hástalusat

Máŋggas jáhkket dearvvašvuođasuorggi gielalašváttisvuođaid leat jávkamin go dáruiduhttinpolitihkka lea jávkadan giela. Ii leat aitto nu. Mii máhttit deameansadávdda ja guovttegielatvuođa birra hui unnán. Ferte vuoruhit dakkár dutkama. Unnán lea čállon fuolahusbálvalusa vuoras sámiid birra. Vuoras sámit geat váldet vuostá fuolahusbálvalusa vásihit dávjá diehtemeanttunvuođa dearvvašvuođabálvalusas. Gullat dávjá ahte sámi geavaheaddji lea dulbmojuvvon. Dárbbašuvvo eambbo gealbu vai dearvvašvuođabargiid guottut rivdet buoret guvlui.

Sámi dearvvašvuođaguovddáža nannet

”Sámi vuorrasat atnet árvvus autoritehtaid, ja dovdet giitevašvuođa go dálá servodat lea addán buori eallindilálašvuođaid, ja danne dát pasieantajoavku ii gáibit makkárge sierranas fálaldagaid vuorasolbmofuolas” čuožžu almmolaš čielggadeamis NOU 1995:6. Vaikko geaveaheaddjijoavku ii gáibit, de ferte ain buoridit fálaldagaid ja sihkkarastit buori fuolahusfálaldagaid sámi vuorrasiidda sihke sámi guovlluin ja olggobealde sámi guovlluid. Sámi dearvvašvuođadutkama ferte vuoruhit boahtte sámediggeáigodagas, earenomážit dutkama mii čalmmustahttá sámi vuoraolbmuid dili.

Gulahallanolmmmoš: Kjersti Myrnes Balto

kmb@same.net

giehtatlf. 41503529